پیشرفت‌های اخیر در VNS

1. تحریک غیرتهاجمی عصب واگ (tVNS)

یکی از مهم‌ترین نوآوری‌ها در حوزه VNS، توسعه روش‌های غیرتهاجمی مانند تحریک عصب واگ از طریق پوست (transcutaneous VNS یا tVNS) است. این روش با استفاده از دستگاه‌های کوچک که امواج الکتریکی خفیفی را از طریق پوست گوش یا گردن به عصب واگ منتقل می‌کنند، نیاز به جراحی کاشت دستگاه را حذف کرده است.

2. کاربردهای جدید در بیماری‌های عصبی و روانی

تحریک عصب واگ در ابتدا برای درمان صرع مقاوم به دارو و افسردگی مقاوم به درمان تأیید شده بود. با این حال، تحقیقات جدید در سال‌های 2024 و 2025 کاربردهای گسترده‌تری را برای VNS شناسایی کرده‌اند:

• بیماری پارکینسون: مطالعات نشان داده‌اند که VNS می‌تواند با فعال‌سازی نورون‌های لوکوس سرولئوس و کاهش نشانگرهای التهابی، عملکرد حرکتی را در مدل‌های حیوانی پارکینسون بهبود بخشد.
• اختلالات خودایمنی: VNS با کاهش التهاب سیستمیک از طریق آزادسازی استیل‌کولین، در درمان بیماری‌هایی مانند آرتریت روماتوئید و بیماری کرون نتایج امیدوارکننده‌ای نشان داده است.
• سلامت روان: VNS در کاهش علائم اضطراب، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و حتی بهبود خلق‌وخو در بیماران مبتلا به افسردگی شدید مؤثر بوده است.

3. فناوری‌های پیشرفته در دستگاه‌های VNS

نسل جدید دستگاه‌های VNS از فناوری‌های پیشرفته‌تری برخوردارند. این دستگاه‌ها اکنون قابلیت برنامه‌ریزی دقیق‌تر و شخصی‌سازی پالس‌های الکتریکی را دارند. همچنین، برخی از دستگاه‌ها با استفاده از هوش مصنوعی و حسگرهای زیستی، می‌توانند الگوهای فعالیت مغزی را تحلیل کرده و تحریک را به‌صورت خودکار تنظیم کنند.

4. نقش VNS در محور روده-مغز

یکی از حوزه‌های نوظهور در تحقیقات VNS، بررسی نقش عصب واگ در محور روده-مغز است. عصب واگ ارتباط مستقیمی بین مغز و میکروبیوم روده برقرار می‌کند. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که تحریک عصب واگ می‌تواند با بهبود ترکیب میکروبیوم روده، به درمان اختلالات گوارشی کمک کند.

5. تحریک عصب واگ و کووید-19

در پی همه‌گیری کووید-19، محققان به بررسی نقش VNS در کاهش التهاب ناشی از ویروس پرداخته‌اند. عصب واگ با تنظیم پاسخ‌های التهابی، می‌تواند به کاهش شدت عوارض تنفسی و سیستمیک در بیماران مبتلا به کووید-19 کمک کند.

فواید و چالش‌ها

تحریک عصب واگ فواید بسیاری دارد، از جمله کاهش دفعات تشنج در بیماران صرعی، بهبود خلق‌وخو، کاهش التهاب و تقویت سلامت گوارش. با این حال، چالش‌هایی مانند هزینه‌های بالای کاشت دستگاه‌های تهاجمی، عوارض جانبی احتمالی و نیاز به مطالعات بلندمدت همچنان وجود دارند.

نتیجه‌گیری

تحریک عصب واگ به‌عنوان یک روش درمانی نوآورانه، در حال تحول است و با پیشرفت‌های اخیر در فناوری و تحقیقات، افق‌های جدیدی برای درمان بیماری‌های عصبی، روانی و گوارشی گشوده شده است. روش‌های غیرتهاجمی و کاربردهای گسترده‌تر این تکنیک، آن را به یکی از امیدبخش‌ترین ابزارهای پزشکی مدرن تبدیل کرده است.

دکتر محمدتقی فرزادفرد - فلوشیپ فوق تخصص صرع
برای اطلاعات بیشتر یا مشاوره، با کلینیک تخصصی تماس بگیرید.